Osmanlı Tıbbında; Hamilelik, Doğum Ve Bebeğin Bakımı
Prof. Dr. Ayten Altıntaş
BU EĞİTİMİN AMACI
Osmanlıca yazılmış tıp kitaplarında hamilelik, doğum, bebeğin bakımı ve hastalıkları ile ilgili bir çok bilgi vardır. Ayrıca sadece hamilelik, doğum ve bebeğin bakımı ile ilgili bir kaç kitap da yazılmıştır. Zamanımızdan 500 yıl öncesinin bu bilgileri binlerce yıllık tıp bilgilerinin devamı idi. Dolayısı ile hekimlerin tecrübe ve süzgeçlerinden geçmiş çok önemli bilgiler içerir.
Bu eğitimde bu tıp kitaplarının ışığında hamilelikte yapılması gerekenler, bebeğin bakımı, beslenmesi ve eğitimi konusunda yazılanlar özetlenecektir.
Amacımız detaylara girmeden herkesin anlayacağı ve uygulayabileceği Kadim tıp bilgilerini sizlere sunmaktır. Yüzlerce yıllık bilgi ve tecrübelerin özeti olan bu bilgilerin anne adaylarına, annelere ve bu konuda yardımcı olan ebe ve kadın doğumculara yol göstereceğini ümit ediyoruz.
Eğitimimiz iki ayrı günde 4 er saatten toplam 8 saattir.
İlk gün tüm bu konularda bilgi verilecek, İkinci gün bu konuların daha genişletilmiş şekli anlatılacaktır. Bu anlatım konunun daha iyi kavranması , detaylarla konunun bütününü kaybetmemek için önemlidir. İkinci gün o bilgilerin neden ve niçini anlatılarak bilgilerin temelleri verilecektir.
OSMANLI TIBBINDA; HAMİLELİK, DOĞUM VE BEBEĞİN BAKIMI
BİRİNCİ GÜN
PROĞRAM
1.MODÜL HAMİLELİK
HAMİLENİN BESLENMESİ
YENECEKLER
YENMEYECEKLER
HAMİLENİN HAREKETİ- SPORU
HAMİLENİN DUYGU DURUMU
2-MODÜL DOĞUM VE SONRASI
DOĞUMA HAZIRLIK
DOĞUMDAN HEMEN SONRA YAPILACAKLAR
GÖBEĞİN KESİLMESİ
TUZLAMA
İLKBANYO
İLK MASAJ VE YAĞLAMAK
3-MODÜL BEBEĞİN BAKIMI
BEBEĞİN BESLENMESİ
EMZİRMEK- SÜT VERMEK
ANNE SÜTÜ
SÜT ANNE
SÜTÜN KALİTESİ VE DÜZELTİLMESİ
4-BEBEĞİN HAREKETİ VE UYKUSU
DAİMİ MASAJ- HAREKET
UYUTMAK
BEBEĞİN RAHATSIZLIĞI
DİŞ ÇIKARMA
UYKUSUZLUK
5—BEBEK İKİ YAŞINDA
BEBEĞİN BESLENMESİ
YENECEK VE YENMEYECEKLER
OYUN VE HAREKET
ANLATILACAKLAR
BİRİNCİ GÜN
1.MODÜL HAMİLELİK
Bu modülde hamile kadının sorumlulukları anlatılacaktır. Öncelikle hamilenin beslenmesi ele alınacak yemesi uygun olan gıdaların neler olduğu, hamile kadının yememesi gereken gıdalar verilecektir.
Hamile kadının hareketlerinin günlük meşguliyetinin sınırları verilecek, neler yapıp neler yapmaması söylenecektir. Ayrıca hamile kadını etkileyen duygular, heyecanlar ve düşüncelerin bebeği etkileyeceği o sebeple hamile kadının kendini bu konuda yetiştirmesi gerektiği ne nasıl düşünmesi gerektiği anlatılacaktır.
2-MODÜL DOĞUM VE SONRASI
Bu modülde bebeğin normal doğumuna hazırlık ve doğumun nasıl yaptırılacağı bildirilecektir. Doğumdan hemen sonra yapılacak göbeğin kesilmesi, bebeğin tuzlanması ve ilk banyonun kuralları anlatılacak, özellikle ilk banyonun şartları, masaj, yağlama ve kundaklama hakkında bilgi verilecektir.
3-MODÜL BEBEĞİN BAKIMI
Bu modülde yeni doğanın emzirilmesi, ne sıklıkta ne miktarda emzirmek gerektiği ve anne sütünün önemi anlatılacaktır. Anne sütünün kalitesinin nasıl olması gerektiği, kalitesinin düzeltilmesi için annenin beslenmesini yiyeceklerinin nasıl ayarlaması gerektiği hakkında bilgi verilecektir.
Gerektiğinde süt anne tutmak, süt anneyi seçerken dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında bilgi verilecek. Emziren annenin beslenmesi anlatılacaktır.
4-BEBEĞİN HAREKETİ VE UYKUSU
Bu modülde bebeğin çok ihtiyacı olan hareketini sağlayan masajlar, hareket için bebeği rahatlatmak, annenin masajı hakkında bilgi verilecektir.
Bebeğin uyutulması, bebeğin sallanması ve ninni söylemenin faydaları, ne kadar uyuması gerektiği ve uykudan uyandırılması bilgileri verilecektir. Bebeğin uykusuzluğuna sebep olan şeyler ve bu durumda neler yapılması gerektiği anlatılacaktır. Bebeklerin rahatsızlığına sebep olan diş çıkarma, hakkında kısa bilgi verilecektir.
5—BEBEK İKİ YAŞINDA
Bu modülde bebek iki yaşına girdiğinde emzirmeyi kesme ve diğer gıdalarla beslenme hakkında bilgi verilecektir. Gıdalara alıştırma neler yenmesi, neler yenmemesi gerektiği, ne sıklıkta ve ne kadar yemesi gerektiği bildirilecektir. İki yaşındaki çocuğun oyun oynaması, hareketi ve eğitime başlanması açıklanacaktır.
İKİNCİ GÜN
PROGRAM
1.MODÜL HAMİLELİK
HAMİLENİN BESLENMESİNDE ÖNEMLİ NOKTALAR
AŞ ERİYORSA MİDESİ BULANIYORSA NELER YEMELİ
İŞTAHI YOKSA NASIL DÜZELTİLİR
HAMİLEYE FAYDALI YEMEK LİSTESİ REÇETELERİ
YENMEYECEKLER
2-MODÜL DOĞUM VE SONRASI
ZOR DOĞUMDA YAPILACAKLAR
DOĞUMDAN HEMEN SONRA YAPILACAKLAR
TUZLAMA VE BANYO İÇİN REÇETELER
İLK BANYODA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
YENİ DOĞANIN ODASI NASIL OLMALI
İLK EMZİRMENİN ŞARTLARI
3-MODÜL BEBEĞİN BAKIMI
BEBEĞİN BESLENMESİ İÇİN ANNENİN UYMASI GEREKENLER
ANNE SÜTÜNÜN KALİTESİ VE DÜZELTİLMESİ
SÜTÜ AZ OLANLAR İÇİN YAPILACAKLAR
SÜTÜ ÇOK OLANLAR İÇİN YAPILACAKLAR
4-BEBEĞİN HAREKETİ VE UYKUSU
BEBEĞİN HAREKETİ İÇİN MASAJ
BEBEĞİN UYUTULMASI
UYKUSUZLUĞA SEBEP OLANLAR
DİŞ ÇIKARMA
Yirmi ikinci bölüm. EMMEYİ BIRAKMIŞ OLAN ÇOCUKLARIN TEDBİRİ.
5—BEBEK İKİ YAŞINDA
EMMEYİ BIRAKAN ÇOCUĞUN BESLENMESİ
GIDA ALMAYA BAŞLAYAN ÇOCUKLARDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
YENECEK VE YENMEYECEKLER
ÇOCUĞUN OYUNUNUN DÜZENLENMESİ
ÇOCUĞUN DUYGU DURUMU
DUYGU DURUMU İÇİN YAPILACAKLAR
YAPILMAMASI GEREKEN HAREKETLER
ÇOCUĞUN EĞİTİMİ
ÇOCUĞUN AHLAK EĞİTİMİ
TALİMİ NASİHAT,
6.MODÜL İKİ YAŞINDAN SONRAKİ YILLAR
DÖRT YAŞ , YEDİ YAŞ DÖNEMİ
ONİKİ YAŞ VE ERGENLİK
YEMEK VE EĞİTİMLERİNDE UYULMASI GEREKENLER
İKİNCİ GÜN
ANLATILACAKLAR
1.MODÜL HAMİLELİK
Bu modülde hamilelikte beslenmede özellikle dikkat edilmesi gereken noktalar, hamilenin beslenmesi bozulmuşsa, aş eriyorsa, iştahsızsa ne yapılması gerektiği konusu anlatılacaktır. Özel durumlarda yenmesinde fayda olan reçeteler verilecek hasıl hazırlanması gerektiği anlatılacaktır. Ayrıca bu durumlarda yenmesinde sakınca olan uzak durulması gereken yiyecekler belirtilecektir.
2-MODÜL DOĞUM VE SONRASI
Bu modülde doğum gerçekleşmiyorsa, zorluklar baş gösterdi ise yapılması gerekenler, bebeğin rahat doğması için alınacak önlemler, hamamın yararı bildirilecektir. Doğum sırasında elde bulunması gereken ilaçların hazırlanması, kullanılması , doğumdan hemen sonra kullanılacak ilaçların, banyo sularının hazırlanması anlatılacaktır.
Bebeğin alındığı odanın şartları, anne ve bebek için gerekli olan güzel kokular, bebeğin ilk emzirilmesinden önce yapılacaklar, bebeğin beslenmesinde annenin ve bebeğin uyumu.
3-MODÜL BEBEĞİN BAKIMI
Bu modülde Osmanlı tıbbında çok önem verilen süt annede bulunması gereken şartlar, annenin emzirmesinin önemi, sütün bebeğe yarayıp yaramadığının tespiti bildirilecektir.
Anne sütünün kalitesinin anlaşılması için yapılacak test, bunun sonucunda annenin beslenmesini nasıl değiştirmesi gerektiği, neler yenecek neler yenmeyecek. Annenin sütü az ise ne yapması gerekir, annenin sütü çok ise veya sütü kesme zamanında ne yapması gerektiği hakkında bilgi verilecektir.
4-BEBEĞİN HAREKETİ VE UYKUSU
Bu modülde bebeğin olmazsa olmazı olan hareketi , sallanması, yapılacak masaj, sıvazlama hakkında bilgi verilecektir. Ninninin ve bebeğin sallanmasının bebeğe faydalı etkisi ve bunların nasıl olması gerektiği anlatılacaktır. Bebeğin uykusunun önemi, uyumamasının sebepleri, uykusuzluğa sebep olan durumlar gözden geçirilecektir. Diş çıkarma, ağızda aft, bebeğin kusmasının sebepleri ve bu durumlarda ne yapılacağı bildirilecektir.
5—BEBEK İKİ YAŞINDA
Bu modülde bebek iki yaşına geldi ise neler yapılacağı konuşulacaktır. Öncelikle süt emiyorsa sütten kesmek, yiyeceklerini düzenlemek, bebeğe uygun gıdaların seçimi ve bebeğin yememesi gereken gıdalar verilecektir.
Daha sonra çocuğun oyununun düzenlenmesi önemlidir, ne kadar oynayacak, neler oynayacak, oyuna alıştırma eğitimi hakkında bilgi verilecektir. Çocuğun iki yaşından sonra çok dikkat edilmesi gereken duygu durumu hakkında bilgi verilecektir. Anne ve yakınlarının konuşmalarına dikkat etmesi, çocuğu korkutmamak, öfkelendirmemek gibi duygularını etkileyecek davranışlara dikkat çekilecektir. Çocuğun eğitimi ve ayrıca ahlak eğitimi nasıl olmalı, bu konularda kimler nasıl yardımcı olmalı anlatılacaktır.
6.MODÜL DÖRT YAŞ VE SONRASI
Bu modülde çocuğun dört yaş ve yedi yaşına girmesi ile değişen şartlar, özellikle on iki yaşıyla beraber ergenlik döneminin başladığı bilgileri verilecektir. Bu dönemlerdeki farklı beslenmeler, eğitimlerindeki farklılıklar, çocuğa davranış şeklinin değiştiğine dikkat çekilerek özellikle dikkat edilmesi gereken durumlar hakkında bilgi verilecektir.
Kadim Tıp Tarihi
Prof. Dr. Ayten Altıntaş Tokat’ta doğdu. İlk, orta ve lise öğretimini Konya’da yaptı. Yüksek öğrenimini İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesinde tamamladı. 1975 yılından beri Tıp Tarihi çalışmaları içindedir. 1980 yılında Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı kadrosuna geçmiş, 1982 yılında Doktor, 1988 yılında Doçent, 1996 yılında Profesör unvanını almıştır. Prof. Dr. Ayten Altıntaş araştırmalarını öncelikle Türk Tıp Tarihi konusunda yapmaktadır. Osmanlı tıbbında tedavi, kokulu gülün Osmanlı tıbbındaki yeri, Osmanlı hekimlerinin Sağlıklı Yaşam kuralları bu çalışmaların ürünüdür. Tıp Tarihi ve Etik konusunda Ders notlarının dışında 240 araştırma makalesi, 9 adet kitabı vardır. Prof. Dr. Ayten Altıntaş son senelerde araştırmalarının daha geniş kitlelere ulaşması, bu konu ile ilgilenenlere faydalı olması amacı ile yayınlar yapmaktadır. Cerrahpaşa Tıp Fakültesindeki 35 yılın birikimi olan “Hastahaneden Fakülteye Cerrahpaşa”, Osmanlı Tıbbını tanıtma çabasında ilk adım olan “Osmanlı Hekimlerinin Sağlık Kuralları” kitapları bu amaçla yayınlanmıştır. Osmanlı Tıbbının önemli ilacı gül için; “Gül Gülsuyu Tarihte, Tedavide ve Gelenekteki Yeri”, “GÜL İlaçların En Güzeli”, “Isparta Gülü, Önemi-Tarihçesi-Kullanılışı” “Ruh ve Bedenin İlacı Gül” kitapları okuyucu ile buluşmuştur. Prof. Dr. Ayten Altıntaş Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’ndeki 37 senelik hizmetinden sonra emekli olmuştur. Halen İstanbul Medipol Üniversitesi, Tıp Fakültesi Tıp tarihi ve Etik Anabilim Dalında çalışmalarını sürdürmektedir.